Manuel María Fernández Teixeiro


Seudónimo:Manuel María
Categoría: Escritor
Fecha de Nacimiento: 6 de outubro de 1929 (†A Coruña, 8 de Setembro de 2004)
Lugar de Nacimiento: San Xoán de Outeiro de Rei
 Currículum

Este poeta, dramaturgo y narrador, nació el 6 de Octubre de 1929 en San Xoán de Outeiro de Rei. Falleció el 8 de Septiembre de 2004 en A Coruña. Inició su vida cultural y literaria en el Lugo de la posguerra, donde estudió el bachillerato, participando en las tertulias del café "Méndez Núñez" con Pimentel, Fole, Piñeiro o Ánxel Xohan. Con este último fundaría años más tarde, en 1952, la colección Xistral de Poesía. Después de estudiar Filosofía y Letras en Santiago, donde estableció contactos con la Xeración Nos, galleguistas compostelanos, así como con el pintor Maside, quien más influyó en su formación (según palabras del propio Manuel María), obtiene el título de Procurador de tribunales (1957), trasladándose a Monforte para desempeñar el citado cargo.

 Obras realizadas

Bibliografía de Manuel María, por Camilo Gómez Torres

A. POESÍA 1. Libros de versos -Muiñeiro de brétemas, 1ª ed., Col. Benito Soto, nº 10, Pontevedra, 1950, prólogo de Ánxel Johán; 2ª ed., Federación de Asociaciones Culturales Gallegas, A Coruña, 1988, prólogos de Ánxel Johán y Manuel María, portada de Mario López Rico; 3ª ed., en VV. AA., Colección Benito Soto. Poesía, vol. 10, Diputación de Pontevedra, Pontevedra, 1991, edición facsimilar, prólogo de Ánxel Johán; 4ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 9-28, prólogos de Ánxel Johán y Manuel María. -Morrendo a cada intre, 1ª ed., La Voz de la Verdad, Lugo, 1952, portada e ilustración de Manuel María; 2ª ed., Revista Escolar IB Lucus Augusti, Lugo, 1991, prólogo de Milo Valdonedos, edición non venal; 3ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 29-50, prólogo de Milo Valdonedos. -Advento, 1ª ed., Ediciones Galicia del Centro Gallego de Buenos Aires, Buenos Aires, 1954, premio Castelao de Poesía 1951 del Centro Gallego de Buenos Aires, portada de Luís Seoane; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 51-81. -Terra Cha, 1ª ed., Ediciones Celta, Lugo, 1954, prólogo de Ánxel Fole (55 poemas); 2ª ed., Círculo de las Artes, Lugo, 1967, prólogo de Ánxel Fole (91 poemas); 3ª ed., Ediciones Celta, Lugo, 1972, prólogo Ánxel Fole, portada de Luís Seoane, ilustraciones de Isaac Díaz Pardo (100 poemas); 4ª ed., Ediciones Celta, Lugo, 1980, prólogo de Ánxel Fole, portada de Luís Seoane, ilustraciones de Isaac Díaz Pardo (105 poemas); 5ª ed., Edicións Xerais de Galicia, Biblioteca das Letras Galegas, Vigo, 1989, prólogo y estudio de Xosé María Dobarro (110 poemas); 6ª ed., Produccións Culturais Artesa, A Coruña, 2001, prólogos de Ánxel Fole y Manuel María, ilustraciones y grabados de Felipe Criado (114 poemas); 7ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Ópera Prima, A Coruña, 2001, pp. 83-154, prólogo de Ánxel Fole; 8ª ed., La Voz de Galicia, Biblioteca galega 120, nº 30, A Coruña, 2002, prólogo de Ánxel Fole, edición no venal; 9ª ed., Irmandade dos Vinhos Galegos, Ourense, 2005, prólogos de Ánxel Fole y Manuel María, edición no venal. -Documentos personaes, 1ª ed., Ediciones Celta, Lugo, 1958; 2ª ed., Ediciones Celta, Lugo, 1970, prólogo de Darío Xohán Cabana; 3ª ed., Ediciones Celta, Lugo, 1980, prólogo de Darío Xohán Cabana; 4ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 165-178. -Libro de pregos, 1ª ed., Ediciones Celta, Lugo, 1962, premio Pondal de Poesía 1954 del Centro Gallego de Buenos Aires; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 179-203. -Mar Maior, 1ª ed., Editorial Galaxia, Col. Salnés, nº 9, Vigo, 1963; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 205-254. -Os soños na gaiola, 1ª ed., Cartonaxes Anmi, Lugo, 1968, edición no venal; 2ª ed., Ediciones Celta, Lugo, 1972, prólogo de Manuel María, portada e ilustraciones de niños del IB y del Colegio Rosalía de Castro de Vigo; 3ª ed., Ediciones Celta, Lugo, 1972, prólogo de Manuel María, portada e ilustraciones de niños del IB y del Colegio Rosalía de Castro de Vigo; 4ª ed., Sonhos na gaiola, Servicios Sociales de los Trabajadores de la CGD, Col. Flor de Girassol, Lisboa, 1977, traducción al portugués de Arsénio Mota y António Cabral, portada e ilustraciones de Branca/Camilo; 5ª ed., en As nosas letras 2, S.A. Casals Ediciones, Barcelona, 1980, pp. 327-340, edición de Xoán Babarro; 6ª ed., Ediciones Celta, Lugo, 1984, prólogo de Manuel María, portada e ilustraciones de niños del IB y del Colegio Rosalía de Castro de Vigo; 7ª ed., Edicións Xerais de Galicia, Col. Merlín, Vigo, 1990, prólogo de Manuel María, portada e ilustraciones de Xaquín Marín; 8ª ed., Edicións Xerais de Galicia, Col. Merlín, Vigo, 1992, prólogo de Manuel María, portada e ilustraciones de Xaquín Marín; 9ª ed., Edicións Xerais de Galicia, Col. Merlín, Vigo, 1994, prólogo de Manuel María, portada e ilustraciones de Xaquín Marín; 10ª ed., Edicións Xerais de Galicia, Col. Merlín, Vigo, 2000, prólogo de Manuel María, portada e ilustraciones de Xaquín Marín; 11ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 263-305, prólogo de Manuel María; 12ª ed., Edicións Xerais de Galicia, Col. Merlín, Vigo, 2004, prólogo de Manuel María, portada e ilustraciones de Xaquín Marín; 13ª ed., Edicións Xerais de Galicia, Col. Merlín, Vigo, 2005, prólogo de Manuel María, portada e ilustraciones de Xaquín Marín. -Proba documental, 1ª ed., Ediciones Xistral, Col. Val de Lemos, nº 2, Monforte, 1968; 2ª ed., en Val de Lemos. Colección de Poesía Galega, Ediciones Espiral Maior, Col. Espiral Maior Poesía 15, A Coruña, 1993; 3ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 307-324. -Versos para un país de minifundios, 1ª ed., Ediciones Nós, Buenos Aires, 1969, prólogo de Xosé Luís Méndez Ferrín, ilustraciones de Alberto Castro Couso; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 325-341, prólogo de Xosé Luís Méndez Ferrín. -Versos para cantar en feiras e romaxes, 1ª ed., Ediciones Patronato de la Cultura Gallega, Montevideo, 1969, portada e ilustraciones de Luís Seoane; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 343-367. -Remol, 1ª ed., Ediciones Nós, Buenos Aires, 1970, prólogo de Manuel María, portada de Alberto Castro Couso; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 369-428, prólogo de Manuel María. -Canciós do lusco ao fusco, 1ª ed., Ediciones Xistral, Col. Val de Lemos, nº 6, Monforte, 1970; 2ª ed., Heures galiciennes, Editions Pierre Jean Oswald, Col. J’exige la parole, Honfleur, 1972, edición bilingüe gallego-francés, estudio y traducción de Lléo Marzo; 3ª ed., Euriou bro Galaikia. Horas galegas/Canciós do lusco ó fusco, Skrid, nº 1, Université de Haute-Bretagne. Section de Celtique, Rennes, 1974, pp. 61-87, edición bilingüe gallego-bretón, traducción de Yann Jaouen; 4ª ed., Liederen tussen licht en duisternis (Canciós do lusco ao fusco), O Lar Galego y Uitgeverij Goossens, Rotterdam-Tricht, 1988, prólogo de D. Prieto Alonso, edición bilingüe gallego-holandés., traducción de Bertus Dijk; 5ª ed., Val de Lemos. Colección de Poesía Galega, Ediciones Espiral Maior, Col. Espiral Maior Poesía 15, A Coruña, 1993, pp. 111-129; 6ª ed., Kanaouennoù adal tarzh-an-deiz betek kuzh-heol (Poemas do lusco fusco), Hor Yezh, Lesneven (Bretaña), 1996, edición bilingüe gallego-bretón, traducción de Yann Jaouen; 7ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 429-448. -Odas nun tempo de paz e de ledicia, 1ª ed., Editorial Razão Actual, Col. Poesía, nº 4, Porto (Portugal), 1972, prólogo de Margarita Ledo Andión; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 449-473, prólogo de Margarita Ledo Andión. -Aldraxe contra a xistra, 1ª ed., Ediciones Roi Xordo, Ginebra, 1973; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 475-505; 3ª ed., [http://membres.lycos.fr/ang/grvisex.htm], Sociedad A Nosa Galiza, Ginebra, 2002. -Informe para axudar a alcender unha cerilla, 1ª ed., Edicións Patronato da Cultura Galega, Montevideo, 1973, portada de Luís Seoane; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 507-530. -Laio e clamor pola Bretaña, 1ª ed., Editorial Poesía & Ficção, Lisboa (Portugal), 1973, prólogo de Francisco Rodríguez; 2ª ed., Ediciones Roi Xordo, Ginebra (Suiza), 1974, prólogo de Francisco Rodríguez; 3ª ed., Klemm ha garm evit Breizh (Laio e clamor pola Bretaña), en Al Liamm, nº 316, Brest, setembro, 1999, pp. 9-20, traducción al bretón de Herve Bihan y María Lopo; 4ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 531-541. -Cantos rodados para alleados e colonizados, 1ª ed., Ediciones Xistral, Col. Alexandre Bóveda, nº 2, Pontevedra, 1976; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 543-562. -Poemas para construír unha Patria, 1ª ed., Ediciones Ceibe. Frente Cultural da AN-PG, Galiza, 1977, prólogo do Frente Cultural Gallego; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 563-595, prólogo del Frente Cultural Gallego. -Poemas ao Outono, 1ª ed., Agrupación Cultural Gallega Lóstrego y Ediciones Xistral, Madrid, 1977, portada de Xurxo Fernández; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 597-608. -O libro das baladas, 1ª ed., Follas Novas Ediciones, Col. Lumeiro, nº 3, Santiago, 1978; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 609-638. -Catavento de neutrós domesticados, 1ª ed., Editorial Alvarellos, Lugo, 1979, portada e ilustraciones de Xohán Clodio; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 639-674; 3ª ed., Alvarellos Editora, Santiago, 2006, estudio introductor de Camilo Gómez Torres, portada e ilustraciones de Xohán Clodio. -As rúas do vento ceibe, 1ª ed., Asociación Socio-Pedagógica Gallega y Ediciones Xistral, A Coruña, 1979, prólogo de Manuel María, portada e ilustraciones de P. A. Estévez; 2ª ed., Galiza Editora, Col. Literatura Infantil, Ourense, 1983, prólogo de Manuel María, portada e ilustraciones de P. A. Estévez; 3ª ed., Instituto Gallego de Socio-Pedagogía y Galiza Editora, Col. Literatura Infantil, nº 1, Ourense, 1989, prólogo de Manuel María, portada e ilustraciones de P. A. Estévez; 4ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 675-720, prólogo de Manuel María. -Poemas da labarada estremecida, 1ª ed., Edicións Xistral, Col. Ramón Cabanillas, Vigo, 1981, portada e ilustraciones de Felipe Senén; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 7-26. -Versos do lume e o vagalume, 1ª ed., Galiza Editora, Ourense, 1982, portada e ilustraciones de Joám Guisán Seixas; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 27-58. -Escolma de poetas de Outeiro de Rei, 1ª ed., Ediciones Xerais de Galicia, S.A., Col. Montes e fontes, Vigo, 1982, prólogo de Manuel María, portada e ilustraciones de Xoán Carlos L. Blanco; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 59-113, prólogo de Manuel María. -Cantigueiro de Orcellón, 1ª ed., Ediciones Avantar, O Carballiño, 1984, prólogos de Felipe Senén y Manuel María, portada e ilustraciones de Felipe Senén; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 115-142, prólogos de Felipe Senén y Manuel María. -A luz resucitada, 1ª ed., AGAL, Col. Criaçom, A Coruña, 1984, prólogo de Antonio Gil Hernández, portada de Esmeralda M. de Leiján; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 143-196. -O camiño é unha nostalxia, 1ª ed., Arracada. Galería de Arte y Creación, A Coruña, 1985, prólogo de Pilar Vázquez Cuesta, portada de Arracada, ilustrado con fotografías monocromas de temas artísticos; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 197-221, prólogo de Pilar Vázquez Cuesta. -Oráculos para cavaliños do demo, 1ª ed., Caixa Ourense, Ourense, 1986, portada de Carlos Quesada; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 223-261. -Ritual para unha tribo capital de concello, 1ª ed., Ediciós Follas Secas, Col. Castromao de Poesía, Ourense, 1986, prólogo de Xosé Estévez, portada e ilustraciones de Felipe Senén; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 263-313, prólogo de Xosé Estévez. -As lúcidas lúas do outono, 1ª ed., Vía Láctea, S.A., Col. Vía Láctea. Poesía, A Coruña, 1988, portada de Xosé Díaz REVISION; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 315-359. -Sonetos ao Val de Quiroga, 1ª ed., Ayuntamiento de Quiroga, 1988, prólogo de Xosé Estévez, portada e ilustraciones de Teixelo; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 361-381, prólogo de Xosé Estévez. -Cancioneiro de Monforte de Lemos, 1ª ed., Ayuntamiento de Monforte, Monforte, 1990, prólogo de Manuel María, ilustrado con fotografías de Foto Arcadio sobre temas poéticos; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 383-408, prólogo de Manuel María. -Compendio de orballos e incertezas, 1ª ed., Ediciones El Correo Gallego, Santiago de Compostela, 1991, ilustraciones de Xurxo Fernández; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 417-466. -Panxoliñas, 1ª ed., A. C. Xermolos de Guitiriz, Guitiriz, 1992, prólogo de Alfonso Blanco Torrado, ilustrado con fotografías de Héctor y Mariam; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 467-483, prólogo de Alfonso Blanco Torrado. -A Primavera de Venus, 1ª ed., Ediciones Espiral Maior, Col. Espiral Maior Poesía, nº 11, A Coruña, 1993, prólogo de Claudio Rodríguez Fer, portada e ilustraciones de Felipe Criado; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 485-515, prólogo de Claudio Rodríguez Fer. -Poemas a Compostela, 1ª ed., Ediciones El Correo Gallego y Consorcio de Santiago 93, Santiago, 1993, prólogo de Manuel María, ilustraciones de Xurxo Fernández; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 517-533, prólogo de Manuel María; 3ª ed., Editorial Compostela, Ayuntamiento de Santiago y AELG, Col. Poeta en Compostela, nº 1, Santiago, 2004, prólogos de Xosé Manuel Rey, Néstor Rego, Carlos Negro, Lois Diéguez, Miguel Anxo Fernán-Vello y Manuel María. -Cantigas e cantos de Pantón, 1ª ed., Ayuntamiento de Pantón, Pantón-A Coruña, 1994, prólogo de Manuel María; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 535-559, prólogo de Manuel María. -Poemas para dicirlle a dúas lagoas, 1ª ed., Ediciones Espiral Maior, Col. A Illa Verde, nº 7, A Coruña, 1994, prólogo de Miguel Anxo Fernán-Vello; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Edicións Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 561-580, prólogo de Miguel Anxo Fernán-Vello. -O Miño canle de luz e néboa, 1ª ed., Ediciones Espiral Maior. Poesía, A Coruña, 1996, prólogo de Manuel María; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 581-613; prólogo de Manuel María. -Sonetos á Casa de Hortas, 1ª ed., Ediciones Espiral Maior, Col. A Illa Verde, nº 29, A Coruña, 1997, prólogo de Manuel María; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 615-643, prólogo de Manuel María. -Brétemas do muiñeiro, 1ª ed., Col. Hipocampo Amigo. Poesía, nº 6, Pontevedra, 2000, prólogo de Manuel María, portada de Olga Andrino; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 645-668, prólogo de Manuel María. -Camiños de luz e sombra , 1ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 669-694, prólogo de Manuel María; 2ª ed., en Biblioteca Virtual Galega, eDixital, A Coruña, 2002, prólogo de Manuel María, [http://bvg.udc.es/ficha_obra.jsp?id=Cadelues1&alias=Manuel+Mar%EDa]. -Entre a arxila e a luz, 1ª ed., en Biblioteca Virtual Galega, eDixital, A Coruña, 2002, [http://bvg.udc.es/ficha_obra.jsp?id=Rnaareal1&alias=Manuel+Mar%EDa]. -Cancioneiriño de Valdeorras, 1ª ed., Agrupación Cultural Lumieira, Carballo, 2003, prólogo de Manuel María. -Elexías á miña vida pequeniña, 1ª ed., Instituto de Estudios Chairegos, Col. Biblioteca Chairega, nº 1, Vilalba, 2004, prólogo de Manuel María, estudio introductor de Antón Xosé Meilán García. 2. Cuadernos -Libro de cantigas, 1ª ed., Lugo, 1955, edición no venal; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 155-164. -Poemas da ausencia, 1ª ed., en Eufonía, nº 2, Buenos Aires, septiembre, 1959, pp. 8-9; 2ª ed., en Biblioteca Virtual Galega, eDixital, A Coruña, 2002, [http://bvg.udc.es/ficha_obra.jsp?id=Podaau++1&alias=Manuel+Mar%EDa] -Versos florecidos en louvanza de Foz, 1ª ed., Gráficas Bahía, Foz, 1967, premio de los 1º Juegos Florales de Foz, 1966; 2ª ed., Librería Bahía, Foz, 1998, prólogo de Camilo Gómez Torres, portada de X. Vizoso; 3ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa I (1950-1979), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 255-262. -Seis pétalos de rosa en xeito de retrato, 1ª ed., Galiza, enero, 1973, firmado con el alias de Xohán Carneiro. -Saturno, 1ª ed., A. C. Rosalía Castro, Col. Nimbos de Poesía, Barakaldo, 1989, prólogos de la A. C. Rosalía de Castro y X. Andrés López González, ilustraciones de Raúl Río y Milo Mosteiro, edición bilingüe gallego-euskara, traducción de Omar Nabarro; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Obra poética completa II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001, pp. 409-415, prólogos de la A. C. Rosalía de Castro y X. Andrés López González. -Versos para entrar ou saír por cada unha das dez portas da muralla romana de Lugo, 1ª ed., en VV. AA., “Poemas e contos da muralla”, Ayuntamiento de Lugo, Lugo-Vigo, 2001, pp. 35-51. -Poemiñas ás xencianas de Cabeza de Manzaneda, 1ª ed., suplemento de Xistral, nº 6, Ayuntamiento de Lugo, Lugo, 2003. -A Revolución Irmandiña, 1ª ed., en Historia compacta do Reino de Galiza (carpeta), Galiza Nova, Santiago, s/d. 3. Separatas -Canción de amor á cidade de Monforte de Lemos, 1ª ed., en Programa das Festas Patronais de Monforte de Lemos, 1970. -Oda aos críticos, 1ª ed., Atenea, ano X, nº 1-2 (dedicados a las Letras Gallegas), Universidad de Mayagüez, Porto Rico, primavera de 1974. -V églogas de Manuel María, 1ª ed., Dorna, nº 8, Santiago, marzo-mayo, 1985. -Os lonxes do solpor, 1ª ed., Boletín Galego de Literatura, nº 9, Santiago, mayo, 1993; 2ª ed., Boletín Galego de Literatura, nº 21-22 (Especial 10 años de creación), Santiago, 1999, pp. 159-166. 4. Otros cuadernos y separatas 4.1. Anticipan poemarios: _Cinco pequenos poemas, Lugo, 1951; cuaderno recogido en Advento (1954). _Poemas, en Atlántida, nº 7, A Coruña, 1955; separata recogida parcialmente en Mar Maior (1963). _12 sonetos á Casa de Hortas, en Cadernos do Tâmega, nº 10, Amarante, 1993; separata recogida en los Sonetos á Casa de Hortas (1997). _Os carreiros do soño, Sarga de Lemos, Monforte, 2000; cuaderno no venal, recogido en los Camiños de luz e sombra (2001). 4.2. Recopilan poemas de varios libros publicados o poemas sueltos: _Homenaxe ao Regato do Cepelo, A Coruña, 1990, edición no venal. _Poemas ao viño, Ediciós do Castro, Sada, 1997, edición no venal. _Miniescolma, A Coruña, primavera de 1998, edición no venal. 5. Selecciones -Manuel María. Antología poética. Escolma poética, Ediciones Rialp, Col. Adonais, nº 265-266, Madrid, 1969, selección, estudio y traducción al español de Basilio Losada Castro. -99 poemas de Manuel María, Razão Actual, Col. Razão Actual. Poesía, nº 3, Porto, 1972, selección, nota bibliográfica y glosario gallego-portugués del autor, portada de Camilo Mourão. -Versos de 30 outonos. Escolma: 1950-1979. Manuel María, Ediciones Xistral, Col. Ramón Cabanillas de Poesía, nº 1, Vigo, 1980, selección, estudio introductor y bibliografía de Camilo Gómez Torres. -Manuel María. Antoloxía poética, 1ª ed., Ediciones Espiral Maior, Col. Espiral Maior Poesía, nº 14, A Coruña, 1993, selección y edición de Miguel A. Mato Fondo y Miguel Anxo Fernán-Vello; 2ª ed., Ediciones Espiral Maior, Col. Espiral Maior Poesía, nº 14, A Coruña, 1995, selección y edición de Miguel A. Mato Fondo y Miguel Anxo Fernán-Vello. -Antoloxía poética. Manuel María, 1ª ed., AS-PG y A Nosa Terra, Col. A Nosa Literatura, nº 39, Vigo, 1997, selección y edición de Camilo Gómez Torres. 6. Obra completa -Obra poética completa, I (1950-1979) e II (1981-2000), Ediciones Espiral Maior, Col. Opera Prima, A Coruña, 2001. 7. Poemas en español -Marinero en la noche, Lugo, 1949 (cuaderno). -Sermón para decir en cualquier tiempo, Col. Alrededor de la mesa (Comunicación poética), Bilbao, 1961 (poemario). B. NARRATIVA -“Contos”, 1ª ed., en Presencia de Curros y Dª Emilia, Editorial Galaxia, Col. Grial, nº 3, Vigo, 1951, pp. 55-66; cuentos: “Conto para durmir un neno”, “O bico”, “A luzada” y “O Tío Casas”; 3ª ed. , en Presencia de Curros y Dª Emilia, Editorial Galaxia, Col. Grial, nº 3, Vigo, 1991, pp. 55-66, edición facsimilar. -Contos en cuarto crecente, 1ª ed., Ediciones Celta, Lugo, 1952, prólogo de M. de Rivas; cuentos: “Vosoutras, miñas amigas”, “O idilio dun paxaro”, “A Rosa”, “Conto para durmir un neno”, “O bico”, “A luzada” y “O Tío Casas”; 2ª ed. (Contos en cuarto crecente e outras prosas), Ediciones Celta, Lugo, 1962, prólogo de Manuel María; contos . “Os Reis do Neno Xan”, “Sagredario de terceira”, “Hestoria dun paxaro”, “O testigo”, “Fuco, Fuquiño, Don Frank”, “O Tío Casas”, “A rosa”, “Carta a un álbore”, “Sermón para lle dicir a unha boneca” y “Confesión a unha mesa de café”. -As augas van caudales, 1ª ed., Grial, nº 9, Editorial Galaxia, Vigo, 1965, pp. 311-335. -Os alugados, 1ª ed., Grial, nº 14, Editorial Galaxia, Vigo, 1966, pp. 429-446; 2ª ed., (fragmento), en Prosa galega 2 (Dos novecentistas aos nosos días), Editorial Galaxia, Vigo, 1978, pp. 266-268, edición de Cátedra de Lingüística y Literatura Gallega de la Universidad de Santiago; el fragmento recogido lleva el título de “O corredor”. -O xornaleiro e sete testimuñas máis, 1ª ed., Ediciones Galicia, Centro Gallego de Buenos Aires, Buenos Aires, 1971, ilustraciones de Antonio Abreu Santos, Premio Narrativa del Centro Gallego de Buenos Aires 1969; cuentos/relatos: “O xornaleiro”, “Anacos dun diario”, “A rebusqueira”, “O liberado”, “Carta a un amigo que vive no estranxeiro”, “Xan López, obreiro” y “O home que se fixo a si mesmo”. -Krikoi, Fanoi e D. Lobonís, 1ª ed., Ediciones Castrelos, Col. O Moucho, nº 33, Vigo, 1973; recoge 7 cuentos/relatos: “O Kricoi está no Cereixal”, “O Forquitas”, “A loita de Fanoi”, “O Xesús”, “A abella chamábase Avesás”, “Informe político-cívico-municipal encol do concello e dos ilustres rexedores da vila de Caravel da Raíña” y “Suceso da ovella Merela e Don Lobonis”. -Cupreso e lirio, 1ª ed., 1ª ed., en VV. AA., Caderno de viaxe, Edicións Xerais, Vigo, 1989, pp. 135-171. -Os ontes do silencio, 1ª ed., Editorial Nova Galicia, S.A., Col. A Torre e o Mar, nº 1, A Coruña, 1990. Prólogo de Manuel María e ilustraciones de Manuel Ángel García Rodríguez; reedición conjunta de Contos en cuarto crecente e outras prosas (3ª ed.), Testemuñas (2ª ed. De los seis –no siete- relatos que componían la segunda parte de O xornaleiro e sete testimuñas máis) y Kricoi, fanoi e Don Lobonís (2ª ed.). -Unha sombra vai polo camiño e Como desapareceu a Atlántida e apareceron os lagartos, 1ª ed., Edicións Xerais, Col. Vouche contar un conto, nº 2, Vigo, 1991, portada e ilustraciones de Norberto Fernández; se acompaña una casete con los cuentos en la voz de Manuel María; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Historias do empardecer , Ediciones Laiovento, Santiago, 2003. -A tribo ten catro ríos, 1ª ed., Ediciones SM, Col. O Barco de Vapor, nº 9, Vigo, 1991; portada de Fran Jaraba; relatos: “Como naceu o Regato do Cepelo”, “Crónica dunha sesión municipal que non saíu nada mal”, “Verdadeiro relato duns amores de Manuel de Paderna”, “Orixe e lenda do campo de Santa Isabel”, “Breve e proveitosa noticia da barbería de Paderna”, “Historia do quiosco da música que había na Praciña do Concello” y “A espingarda do Vagancias”; cada relato aparece introducido por un poema recogido del libro de versos Ritual para unha tribo capital de concello (1986); 1º volumen de la trilogía Manuel de Paderna; 2ª ed., Ediciones SM, Col. O Barco de Vapor, nº 9, Vigo, 1994. -Historia do bigote dun gato que se chamaba Mimi, 1ª ed., Campaña de Fomento da Lectura. Os contos da Campaña (vol. I), Dirección Xeral de Cultura. Xunta de Galicia, Santiago, 1992; portada e ilustraciones de Xan López Domínguez; se acompaña una casete con los cuentos en la voz de los autores; 2ª ed., Everest Galicia, A Coruña, 2003, ilustraciones de Suso Cubeiro. -Cando o mar foi polo río, 1ª ed., Ediciones SM, Col. O Barco de Vapor, nº 12, Vigo, 1992, portada de Miguelanxo Prado; relatos: “Por que é lisa a Terra Cha”, “Da romaría que Manuel de Paderna fixo a San Breixo de Parga, ao Santuario do San Alberte”, “Por que é octogonal a torre de Vilalba”, “Verdadeira historia da Charca do Alligal e das Fontes medicinais de Lagostelle”, “A verdadeira historia da Lagoa de Cospeito”, “Do que lle aconteceu a Manuel de Paderna coas ras do seu amigo Fompedriña” , “Crónica na que se relata a auténtica historia do nacemento do río Miño”, “Das retesías de Manuel de Paderna contra Pepe da Costa”, “Onde se contan as guerras dos veciños de Santabaia cos de Lanzós e dos de Lanzós cos de Santabaia e como remataron coa concordia de Vilalba” y “Ditos e lendas de Manuel de Paderna”; cada relato aparece introducido por un poema recogido del libro de versos Ritual para unha tribo capital de concello (1986); 2º volumen de la trilogía Manuel de Paderna. -Viaxes e vagancias de M. P., 1ª ed., Ediciones SM, Col. O Barco de Vapor, nº 18, Vigo, 1994; prólogo de Manuel María; relatos: “As orixes de Santiago de Compostela”, “Como é que se mantén de pé a Torre de Hércules”, “Fundamento e orixe do globo de Betanzos dos Cabaleiros”, “Misterio e revelación da Fonte Vella ou de Álvaro Cunqueiro, na episcopal, nobre e leal cidade de Mondoñedo”, “Como se ergueron as murallas da cidade de Lugo”, “Verdadeira historia das Burgas de Ourense”, “Historia do monte Aloia, tudense de nación”, “Crónica de como xurdiu a Ponte Vella de Pontevedra”, “De como Manuel de Paderna se foi coa Santa Compaña polos camiños do trasmundo” y “Apéndice, epílogo ou colofón”; incluye también las piezas teatrales “Brevísima farsa do antroido de Outeiro de Rei da Terra Cha” y “Auto do Regato do Cepelo”; cada relato aparece introducido por un poema; 3º volumen de la trilogía Manuel de Paderna. -No campo houbo unha ermida, 1ª ed., en Novos contos para nenos, Citania de Publicaciones, Lugo, 1994, pp. 7-16, ilustraciones de Alberto Gende; coordinador: Paco Martín; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Historias do empardecer, Edicións Laiovento, Santiago, 2003. -Novena a Santa Isabel, por un devoto de Outeiro de Rei, 1ª ed., A. C. Xermolos, Guitiriz, 1995, prólogo de Manuel María, portada e ilustraciones de Felipe Senén.; 2ª ed., Irimia, Santiago, 1995 e 1996 . -O milagre de Santiago Apóstolo que non figura no Códex Calixtino, 1ª ed., en VV. AA., Contos no Camiño, Asociación de Amigos del Camino de Santiago de Lugo y Diputación de Lugo, Lugo, 1996, pp. 93-101; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Historias do empardecer, Ediciones Laiovento, Santiago, 2003. -Discurso de ingreso, 1ª ed., en VV.AA., Novo do trinque, BNG, Santiago, 1997, pp. 193-203, coordinadores de la edición: Xosé Manuel Maceiras y Manuel Portas; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Historias do empardecer, Edicións Laiovento, Santiago, 2003. -As ribeiras son escuras, 1ª ed., Editorial Everest Galicia, A Coruña, 1997, prólogo de Manuel María, portada de Suso Cordeiro y Jesús Cruz; reedición conjunta de As augas van caudales (2ª ed.), O xornaleiro (2ª ed.) y Os alugados (2ª ed.). -Historias do empardecer, 1ª ed., Ediciones Laiovento, Santiago, 2003, prólogo de Manuel María, portada e ilustraciones de Ana Pillado; recoge diez cuentos inéditos (“O señor Manuel da Brocha Grosa”, “O Gabrieliño do Castro”, Muñocito”, “O Anastasio”, “O Penelo”, O Tumbabolos”, “O Merexildo”, “Codiña de Pan e Queixo”, “A tola de Vilauxe” y “O suborno”), un cuento ya publicado en 1959 en Vida Gallega (“Chaíño de Loentia”) y varias reediciones: Unha sombra vai polo camiño (2ª ed.), O milagre de Santiago Apóstolo que non figura no Códex Calistino (2ª ed.), No campo houbo unha ermida (2ª ed.) y Discurso de ingreso (2ª ed.). -Ensaio histórico, biográfico e filosófico que parece un conto, 1ª ed., en VV. AA., “Contos de trabes, animais, parvos e un ensaio”, Xunta de Galicia, Vigo, 2004, pp. 5-20, ilustraciones de Xaime Asensi. C. TEATRO -Auto do taberneiro, 1ª ed., Quatro Ventos, nº 10, Braga, 1957 (separata). -Auto do labrego, 1ª ed., separata de Céltica, nº 4, Porto, 1961; accésit Premio Valle-Inclán de Teatro. I Certamen Literario del Miño. Lugo, 1960. -Auto do mariñeiro, 1ª ed., Vida Gallega, nº 75-76, Vigo, agosto, 1961, p. 137.; 2ª ed., Ediciones Xistral, Monforte, 1970; edición no venal; 3ª ed., en Textos para o ensino do galego, Edicións do Rueiro, A Coruña, 1976; 4ª ed., en As Nosas Letras 2, S.A. Casals Ediciones, Barcelona, 1980, pp. 341-345, edición de Xoán Babarro; 5ª ed., en Antoloxía do teatro galego, Ediciós do Castro, Sada, 1982, pp. 455-462, selección de Manuel Lourenzo y Francisco Pillado. Barriga verde, 1ª ed., Ediciones Castrelos, Col. O Moucho, nº 8, Vigo, 1968; 2ª ed., Ediciones Castrelos, Col. O Moucho, nº 8, Vigo, 1969; 3ª ed., Ediciones Castrelos, Col. O Moucho, nº 8, Vigo, 1973; 4ª ed., Galiza Editora, Ourense, 1996, edición y estudio introductor de Santiago Esteban Radío. Auto da costureira, 1ª ed., 30 aniversario del Hogar Gallego para Ancianos (suplemento), Buenos Aires, 1973. Semente de dramón dos medios de comunicación (fragmento), en “Especial Letras Galegas”, A Nosa Terra, nº 14, Vigo, 12-V-1978, p. 14. Aventuras e desventuras dunha espiña de toxo chamada Berenguela, 1ª ed., Cuadernos de la Escuela Dramática Gallega, nº 5, A Coruña, 1979, portada de Xan González, 2ª ed., Edicións Xistral y AS-PG, Col. Xogando ao Teatro, Santiago-Ourense, 1981, portada e ilustraciones de Pepe Barro; 3ª ed., Antzerti, nº 72, Eusko Jaurlaritza, Donostia, 1985, pp. 7-35, edición bilingüe galego-euskera, traducida al euskera por Koldo Izagirrek [título: Berengela izeneko Otarantza baten ibilketak eta birilibilketak]. Auto do Maio esmaiolado, 1ª ed., Cadernos da Escola Dramática Galega, nº 25, A Coruña, 1982, portada de Perfecto A. Estévez; 2ª ed., Antzerti, nº 72, Eusko Jaurlaritza, Donostia, 1985, pp. 37-65, edición bilingüe galego-euskera, traducida al euskera por Koldo Izagirrek [título: Maiatza zorabiatuaren pastorala]. Auto do camiñante, 1ª ed., Follas secas, nº 2, Ourense, 1985. Auto do pescador de cana, 1ª ed., Follas secas, nº 6, Ourense, 1986. Entremés da OTAN, 1ª ed., Follas secas, nº 9, Ourense, 1986. Abril de lume e ferro, 1ª ed., Ayuntamiento de Carral, Carral, 1989, mención en el III Premio de Teatro Abrente 1976, Ribadavia, con el título de A revolución de 1846, 1º premio de largometrajes del I Concurso de Guiones cinematográficos “Nós”, 1976, Santiago. Brevísimo Auto de Outono, 1ª ed., El Correo Gallego, Santiago, 20-X-1991. Paso do viño novo, 1ª ed., El Correo Gallego, Santiago, 17-XI-1991. Unha vez foi o trebón, 1ª ed., Biblioteca 114 El Correo Gallego, nº 47, El Correo Gallego, Santiago, 1992, edición no venal. Farsa do Bululú (O meu mundo non é deste reino), 1ª ed., Biblioteca 114 El Correo Gallego, nº 47, El Correo Gallego, Santiago, 1992, edición no venal, Premio de Teatro Abrente 1973, Ribadavia. Farsa épico-lírica -ou viceversa- moi moral e de grande proveito sobor da doutrina político-metafísica da Comell/hada Frainal/eu, 1ª ed., El Correo Gallego, Santiago, 20-II-1992. A lúa vai encoberta, 1ª ed., Biblioteca de autores gallegos, nº 73, Diario 16 de Galicia, Vigo, 4-III-1992, edición no venal. Auto do Castromil ou a revolución dos baúles, 1ª ed., Contos do Castromil, nº 4, Vigo, primavera de 1992, edición no venal. Novo entremés famoso da pesca do río Miño, 1ª ed., A Peneira a hoxe, nº 100, Ediciones Galicia-Sur, Ponteareas, 1992, pp. 125-127. Auto de Don Gaiferos ou o tránsito iluminado, 1ª ed., Voces de Compostela, nº 9, Consorcio de la Ciudad de Santiago de Compostela-La Voz de Galicia, 1993, pp. 98-103. DL: C-363-1993 e ISBN: 84-604-5851-2. Brevísima farsa do antroido de Outeiro de Rei da Terra Cha, 1ª ed., El Correo Gallego, Especial Carnaval 93, Santiago, 21-II-1993; 2ª ed., en MANUEL MARÍA, Viaxes e vagancias de M. P., Ediciones SM, Col. O Barco de Vapor, nº 18, Vigo, 1994, pp. 105-112; 3ª ed., en Máis de media ducia de escritores chairegos e o Antroido, A. C. Val de Francos, Lugo, 1993, pp. 66-72, selección y edición de Xosé Manuel Carballo. Auto do Regato do Cepelo, 1ª ed., Papeles de Literatura Infantil, nº 17, Ayuntamiento de A Coruña, A Coruña, abril, 1993, pp. 4-6; 2ª ed., MANUEL MARIA, Viaxes e vagancias de M. P., Ediciones SM, Col. O Barco de Vapor, nº 18, Vigo, 1994, pp. 113-121. Auto do alugado ou o encontro de Raboces, 1ª ed., San Lorenzo 2001, Asociación Rente ao mar y Ayuntamiento de Foz, 2001; 2ª ed., Casahamlet, nº 4, A Coruña, mayo, 2002, pp. 30-33. Edipo, 1ª ed., Biblioteca-Archivo Teatral Francisco Pillado Mayor, Universidad de A Coruña, A Coruña, 2003, edición y estudio introductor de Miguel A, Mato Fondo, Premio Villar Ponte de Teatro del Centro Gallego de Buenos Aires, 1960. 4. SELECCIÓN DE ESTUDIOS Notas encol da poesía de Fermín Bouza-Brei, separata del Boletín de la Real Academia Gallega, nº 327-333, A Coruña, 1958, pp. 125-140. Raimón, poeta do noso tempo, separata de Grial, nº 18, Editorial Galaxia. Vigo, 1967, pp. 463-478. Noticia da vida e poesía de Xosé Crecente Vega, Facultad de Letras de la Universidad de Coimbra, Coimbra, 1968, separata de Biblos, vol. XL. Noticia da poesía galega de posguerra, separata de Lingua e Cultura, tomo II, nº 1, Sociedad de Lengua Portuguesa, Lisboa, 1972. Gabriel Aresti: Albre e Pedra, separata de la Revista Internacional de los Estudios Vascos, año 36, tomo XXXIII, nº 2 (de 1988), Editorial Eusko Ikaskuntza, S.A., Donostia, julio-diciembre, 1988, pp. 261-288. O tema da emigración na poesía galega, separata de la Revista de la Comisión Gallega del V Centenario, nº 3, Xunta de Galicia, Santiago, 1989, pp. 131-155. Ánxel Johán. Sonetos de vida e morte, Diputación de Lugo, Col. monografías, nº 6, Lugo, 1991, edición, estudio y selección de Manuel María. A presencia do mar na poesía galega, separata de la Revista Internacional de los Estudios Vascos, año 39, tomo XXXVI, nº 2 (de 1991), Editorial Eusko Ikaskuntza, S.A., Donostia, julio-diciembre, 1991, pp. 313-338. Poetas entre a tradición e a modernidade. Luís Amado Carballo e a súa escola poética, fascículo 28 de la Historia da Literatura Gallega (Vol. III), AS-PG y A Nosa Terra, Vigo, 1997, pp. 865-896. A recuperación da narrativa en galego: Ánxel Fole, fascículo 35 de la Historia da Literatura Galega (Vol. IV), AS-PG y A Nosa Terra, Vigo, 1997, pp. 1089-1120. A Terra Chá: poesía e paisaxe (Discurso leído el día 15 de febrero de 2003, en el acto de la recepción como académico), Real Academia Gallega, A Coruña, 2003. E. EDICIONES Ánxel Johán. Sonetos de vida e morte, Diputación de Lugo, Col. monografías, nº 6, Lugo, 1991, estudio y selección de Manuel María. Poetas entre a tradición e a modernidade. Antoloxía (Vol. 28), AS-PG y A Nosa Terra, Vigo, 1997, selección de Manuel María. Antoloxía. Ánxel Fole (Vol. 35), AS-PG y A Nosa Terra, Vigo, 1997, selección de Manuel María. Sursum Corda (Poesía Galego-Portuguesa ao viño), Ediciones Laiovento, A Coruña, 2000, selección de Xosé Lois García y Carlos Díaz Martínez. F. COLECTÁNEAS DE ARTÍCULOS PERIODÍSTICOS MANUEL HORTAS VILANOVA. Andando a terra (1977-1987), Edicións A Nosa Terra, Vigo, 1990, selección y edición de Miguel A. Mato Freire y Mª Pilar García Negro. Homes, feitos e palabras, Ediciones El Correo Gallego/O Correo Galego, Colección de Autores, nº 7, Santiago, 1996.